១. តើអ្វីជាជំងឺមុន?
មុន គឺជាវិបត្តិក្រពេញញើសម្យ៉ាងហៅថា Sebaceous Glands។ ការលើកឡើងនេះដោយសំអាងទៅលើយន្តការ ៤ យ៉ាងដែលបង្កើតឱ្យមានមុននៅលើស្បែកដូចជា៖
- ស្រទាប់លើនៃកោសិកាស្បែកដុះហើយមិនព្រមជ្រុះ
- ក្រពេញញើសធ្វើការច្រើនពេក ហើយបញ្ចេញញើសមកក្រៅមិនរួចដោយសារស្ទះរន្ធកោសិកា។ នៅពេលដែលក្រពេញញើសបញ្ចេញមកក្រៅមិនរួច ជួនកាលវាអាចរីកប៉ោងធំបែកចេញមកក្រៅ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យបាក់តេរីរស់នៅទីកន្លែងនោះមានឱកាសរីកលូតលាស់ធំធាត់។
- ក្រោយការរីកលូតលាស់នៃបាក់តេរី នោះកោសិកាស្បែក និងបាក់តេរី ប្រឆាំងគ្នាបញ្ចេញនូវសារធាតុគីមីម្យ៉ាងដែលបង្កឱ្យមានការរលាក់
- ការករកើត Imflammation ដែលជាជំងឺមុន
២. ប្រភេទនៃជំងឺមុន
ជំងឺមុន ត្រូវបានបែងចែកចេញជា ២ ប្រភេទគឺ ៖
- មុនក្បាលខ្មៅ (Blackhead)
- មុនក្បាលសរ ( Whitehead)
៣. កម្រិតនៃជំងឺមុន
ស្ថានភាពនៃជំងឺមុនបែងចែកចេញជា ៣ កម្រិតគឺ ៖
- មិនសូវធ្ងន់ធ្ងរ ៖ មានមុនចាប់ពី ១០ ទៅ ៣០ គ្រាប់ ហើយមិនមានការរលាក
- កណ្ដាល ៖ មានមុនចាប់ពី ៣០ ទៅ ៥០ គ្រាប់
- ធ្ងន់ធ្ងរ ៖ មានការរលាក ក្រហមច្រើន និងមានខ្ទុះ
៤. រោគសញ្ញានៃជំងឺមុន
គេកត់សម្គាល់រោគសញ្ញានៃការកកើតមុនតាមរយៈសណ្ឋានក្បាលខ្មៅ ឬ សរ។
៥. មូលហេតុបន្សល់ស្លាកស្នាមមុននៅលើស្បែក
ការបន្សល់ស្លាកស្នាមនៅលើស្បែកដោយសារជំងឺមុនបន្ទាប់ពីជំងឺមុនជាសះស្បើយ គឺមានកត្តា ២ យ៉ាងសំខាន់ៗគឺ៖
- កត្តាទី ១ គឺ ជំងឺមុនធ្ងន់ធ្ងរ ៖ ការកើតមុនក្នុងករណីធ្ងន់ធ្ងរ និងមានការរលាក ដូច្នេះការរលាកនោះនឹងបំផ្លាញកោសិកាស្បែកឱ្យទទួលរងការខូតខាចបណ្ដាលឱ្យមានស្លាកស្នាម ឬបន្សល់ស្លាកស្នាមក្រោយពេលព្យាបាលមុនជាសះស្បើយ។
- កត្តាទី ២ គឺ ហ្ស៊ែន (Genetic) ៖ ក្នុងករណីនេះ គឺជាប់ទាក់ទងនឹងស្បែកពីកំណើតរបស់អ្នកកើតមុនងាយស្នាម។
បន្ថែមពីឡើនេះដែរ ក្នុងវិស័យវេជ្ជសាស្រ្តបច្ចុប្បន្ន គឺពុំទាន់មានការស្រាវជ្រាវជាក់លាក់អំពីការកកើតមុន និងការបន្សល់ស្លាកស្នាមលើស្បែកបន្ទាប់ពីជាពីជំងឺមុន ដោយសារតែការបរិភោគចំណីអាហារនោះទេ លើកលែងតែប្រភេទជំងឺមុនម្យ៉ាងមានឈ្មោះថា Acne Rosacea ដែលតម្រូវឱ្យអ្នកជំងឺតមជាតិហឺរ ពីព្រោះសារធាតុហឺរអាចបណ្ដាលឱ្យស្ថានភាពនៃអ្នកជំងឺមុនកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។
៦. ការព្យាបាលជំងឺមុន
ការព្យាបាលជំងឺមុន អ្នកជំងឺមុនមិនគួរព្យាបាលមុនដោយខ្លួនឯងនោះទេ ហើយក៏មិនគួរប្រើប្រាស់ផលិតផលមួយចំនួនដែលគ្រូពេទ្យមិនបានណែនាំនោះដែរ ព្រោះវាអាចផ្ដល់ផលវិបាកមួយចំនួនដូចជា ស្ដើងស្បែកមុខ ឆាប់ចាស់ជ្រីជ្រួញ ខូចកោសិកាស្បែកមុខ និងជំងឺមុនអាចកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ផ្ទុយទៅវិញ គួរគប្បីទៅជួបអ្នកជំនាញច្បាស់លាស់ធ្វើការប្រឹក្សារកការព្យាបាលឱ្យបានត្រឹមត្រូវនិងទាន់ពេលវេល។
បន្ថែមពីលើនេះដែរ ការព្យាបាលជំងឺមុនងាយ ឬលំបាក ឆាប់ជា ឬយូរ មិនអាស្រ័យលើអាយុតិច ឬច្រើននោះទេ តែកន្លងមកគេកត់សម្គាល់ឃើញថា ក្មេងដែលកើតមុន បន្ទាប់ពីព្យាបាលជារួចហើយ អាចមានមុនថ្មីកើតឡើងទៀត ដោយសារតែក្មេងមានភាពសកម្មច្រើន ដូច្នេះក្រពេញញើសបញ្ចេញមកច្រើនទៅតាមនោះដែរ។
មួយវិញទៀត ដោយសារតែស្បែកមុខរបស់មនុស្សម្នាក់ៗមិនដូចគ្នា ទើបការព្យាបាលជំងឺមុនត្រូវប្រើប្រាស់ថ្នាំព្យាបាលខុសគ្នា ដោយសារតែប្រភេទស្បែកមុខខ្លះខ្លាញ់ច្រើន ឬស្ងួត ខ្លាំង ទើបត្រូវនិងស្បែកមុខព្យាបាលឆាប់ជាសះស្បើយ។
៧. មតិយោបល់របស់គ្រូពេទ្យ
ប្រសិនបើលោកអ្នកកើតមុន ឬមានជំងឺមុន លោកអ្នកមិនគួរទុកស្ថានភាពនៃជំងឺមុនរបស់ខ្លួនរហូតដល់ធ្ងន់ធ្ងរ និងក្រហមរោលខ្លាំងនោះទេ លោកអ្នកគួរតែមកព្យាបាលឱ្យបានទាន់ពេលវេលាជាមួយគ្រូពេទ្យដែលមានជំនាញច្បាស់លាស់ទើបឆាប់ជាសះស្បើយ និងចៀសវាងការបន្យល់ស្លាកស្នាមនៅលើស្បែកបន្ទាប់ពីព្យាបាលជំងឺមុនជាសះស្បើយ៕
រៀបរៀងដោយ៖ សុខក្រម-Sokhakrom
បកស្រាយដោយ៖ វេជ្ជបណ្ឌិត ព្រហ្ម ផានិត